Anodyspareunia (dyspareunia analna) jest zjawiskiem związanym z odczuwaniem przez stronę pasywną w seksie analnym bólu lub też dyskomfortu podczas próby lub całkowitej penetracji odbytu. Dysfunkcja ta została po raz pierwszy opisana w 1998 roku przez zespół Rossera badającego jej biopsychospołeczne korelaty na próbie mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami. Praca ma charakter teoretyczny i stanowi próbę integracji aktualnej wiedzy na temat zjawiska anodyspareunii. Przedstawia próby zdefiniowania zjawiska oraz dane dotyczące jego rozpowszechnienia, możliwe przyczyny jego występowania oraz dalsze kierunki badawcze. Przeanalizowane badania pokazują, że chociaż na występowanie anodyspareunii wpływ mają zarówno czynniki fizjologiczne (np. brak lubrykacji, oralnej lub ręcznej stymulacji odbytu przed penetracją) jak i psychologiczne, to jednak te ostatnie wydają się odgrywać decydującą rolę w doświadczaniu bólu. Nie wszystkie bowiem osoby uprawiające seks analny zgłaszają dolegliwości bólowe z nim związane, co może skłaniać do traktowania dyspareunii analnej jako dysfunkcji seksualnej podlegającej zbliżonym do pochwicy i dyspareunii waginalnej oddziaływaniom terapeutycznym.