Funkcjonowanie systemu dopaminergicznego w strukturach limbicznych (układ nagrody) związane jest z procesami motywacyjnymi oraz adaptacyjnymi do zmieniających się warunków środowiska. Warunki stresowe mogą powodować dysfunkcję układu dopaminergicznego, obniżać procesy motywacyjne i powodować kompensacyjne przyjmowanie substancji psychoaktywnych. Podatność na działanie czynników stresowych jest zmienna osobniczo. Substancje psychoaktywne, takie jak kokaina, amfetamina i jej pochodne, działają jako środki wzmacniające pozytywnie, wywołując zmiany nastroju. Ich długotrwałe stosowanie może powodować przetrwałe zmiany plastyczne (np. zaburzenie neurogenezy jak i atrofię neuronów) w układzie limbicznym, prowadząc w efekcie do uzależnień lub innych form psychopatologii np. zaburzeń nastroju. Przyczyną jest rozregulowanie układu dopaminergicznego i zaburzenie lokalnego uwalniania dopaminy w jądrze półleżącym. Podobne zmiany mogą być skutkiem działania czynników stresowych. Badania wskazują, że leki przeciwdepresyjne, mogą zwiększać ekspresję neurotrofowego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF), receptorów TrkB i proliferację neuronów w mózgu, przywracając prawidłowe funkcjonowanie obszarów limbicznych. Istotnym przejawem odmiennego funkcjonowania dopaminergicznego układu mezolimbicznego są różnice między płciami i proces starzenia. Badania epidemiologiczne wskazują na wzrost częstości współwystępowania zaburzeń nastroju, zaburzeń lękowych i uzależnienia od substancji psychoaktywnych. Poszukiwanie neurobiologicznych podstaw zaburzeń afektywnych oraz identyfikacja czynników, w tym epigenetycznych (współzależność czynników genetycznych i środowiskowych), związanych z różną podatnością na stres i predyspozycją do uzależnienia od substancji psychoaktywnych stanowi aktualny problem badawczy. Poznanie neurobiologicznego podłoża różnic indywidualnych związanych z podatnością na działanie środków psychostymulujących może w przyszłości pozwolić na wprowadzenie terapii dostosowanych do potrzeb pacjenta i skuteczniejsze leczenie uzależnienia.