ARTICLE
Dziewczęta i kobiety z autyzmem
Więcej
Ukryj
1
Pracownia Badań Zaburzeń Neurorozwojowych, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej, Wydział Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski
2
Centrum Diagnozy, Terapii i Edukacji SPECTRUM ASC-MED, Gdańsk i Rzeszów
3
Oddział Kliniczny Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego,Katedra Psychiatrii i Psychoterapii, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice
4
Centrum Psychiatrii dla Dzieci i Młodzieży, Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II, Sosnowiec
5
Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży, Uniwersytet Medyczny, Poznań
Data nadesłania: 04-04-2018
Data ostatniej rewizji: 24-07-2018
Data akceptacji: 12-09-2018
Data publikacji online: 31-08-2019
Data publikacji: 31-08-2019
Autor do korespondencji
Agnieszka Rynkiewicz
Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Medyczny, Pracownia Badań Zaburzeń Neurorozwojowych, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej, Al. mjr. W. Kopisto 2 A, 35-310 Rzeszów, Polska
Psychiatr Pol 2019;53(4):737-752
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Dziewczęta i kobiety ze spektrum autyzmu często pozostają niezdiagnozowane, mają błędne lub zbyt późno postawione rozpoznania, co ma negatywny wpływ na ich rozwój, dobrostan psychiczny, edukację, zatrudnienie oraz samodzielność. Rozpoznanie stanu/zaburzenia ze spektrum autyzmu (zwanego dalej: „autyzmem”) powszechnie przyjęte na podstawie kryteriów diagnostycznych zawartych w międzynarodowych systemach klasyfikacji chorób i zaburzeń psychicznych, w przeważającej większości oparte jest na obserwacji i badaniach płci męskiej. Autorzy używają określenia „stanu ze spektrum autyzmu” (ASC, Autism Spectrum Condition), wprowadzonego przez Simona Barona–Cohena i używanego w profesjonalnej literaturze medycznej już od dekady jako alternatywnej nazwy dla zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD), uwzględniając zastrzeżenia tych osób ze spektrum autyzmu, które uznają określenie „zaburzenie” za stygmatyzujące, podczas gdy nazwa ASC ujmuje zarówno mocne strony, jak i trudności, jakich osoby te doświadczają. Wyniki badań naukowych wskazują na unikalne cechy autyzmu u płci żeńskiej z odmienną, subtelniejszą postacią kliniczną zwłaszcza u wysokofunkcjonujących dziewcząt i kobiet tj. z rozwiniętą mową płynną, przeciętnym lub ponadprzeciętnym ilorazem inteligencji. Wyniki badań wskazują także na stereotypy diagnostyczne oraz niedostateczną czułość dostępnych narzędzi diagnostycznych w wykrywaniu autyzmu u dziewcząt i kobiet, które nie uwzględniają unikalnego żeńskiego fenotypu autyzmu, obejmującego m.in. wysoką zdolność kompensacji, kamuflażu i naśladowania. Dodatkowo autyzm u dziewcząt wiąże się z wysoką współchorobowością w okresie adolescencji, częstym współwystępowaniem zaburzeń lękowych, tikowych i depresji, wysokim wskaźnikiem samobójstw, zaburzeń odżywiania oraz innych problemów zdrowotnych. Odpowiednio wczesne jednak rozpoznanie zmniejsza trudności, jakich dziewczęta i kobiety z autyzmem doświadczają w okresie całego życia, umożliwiając ocenę ich potrzeb w zakresie zdrowotnym, wykształcenia, wypoczynku, relacji społecznych oraz zatrudnienia.