W praktyce klinicznej myśli samobójcze (MS) są jednym z najczęściej spotykanych objawów u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi. Ich obecność pociąga za sobą konieczność rzetelnej estymacji ryzyka samobójczego. Choć czynniki ryzyka samobójstwa są dobrze znane, trafne oszacowanie owego ryzyka wciąż jest jednym z najtrudniejszych i najważniejszych wyzwań stojących przed klinicystami – zwłaszcza w obliczu napływających w ostatnich latach alarmujących danych o wzrastającej częstości samobójstw w Polsce. Bardziej wnikliwa ocena ryzyka samobójczego u pacjentów z MS jest możliwa przy spojrzeniu na ich sytuację nie tylko z perspektywy czynników ryzyka samobójczego, lecz także czynników bardziej swoistych dla progresji MS do zachowań samobójczych (ZS). Przeprowadzony w ramach niniejszego artykułu przegląd wybranych teorii suicydologicznych, pozwolił wyodrębnić szereg grup czynników i mechanizmów, które uważane są za najbardziej specyficzne dla progresji MS do ZS. Należą do nich: (1) przełamanie lęku przed wyrządzeniem sobie fizycznej krzywdy i zadaniem sobie bólu, a także załamywanie się innych barier ochronnych, m.in. (2) zanik poczucia więzi z innymi, poczucie osamotnienia, opuszczenia, brak poczucia przynależności, brak wsparcia społecznego, (3) rezygnacja ze zobowiązań rodzinnych i społecznych, (4) odrzucenie norm kulturowych lub religijnych, (5) odrzucenie dotychczas cenionych w swoim życiu celów, wartości, aspiracji, (6) zawężenie w zakresie dostrzeganych alternatyw dla samobójstwa, czy też „widzenie tunelowe”, poczucie bezradności i bezsilności, (7) szczegółowe opracowanie i przyjęcie prostego planu zachowań samobójczych, a zwłaszcza utrwalenie, czy też „automatyzacja” tegoż planu poprzez powtarzanie, (8) impulsywność, (9) spiętrzenie się agresji kierowanej w akcie samobójczym przeciwko samemu siebie i w końcu (10) dostępność środków służących samobójstwu.