Teorie schizofrenii wskazują na różnorodne mechanizmy odpowiedzialne za rozwój tego zaburzenia, jednak pełne ujęcie wyjaśniające etiologię i obraz kliniczny schizofrenii wciąż nie zostało wypracowane. Współcześnie dąży się do identyfikacji podstawowych, korowych czynników chorobowych prowadzących do wytworzenia całego spektrum objawów. Dane eksperymentalne oraz raporty pacjentów wskazują, że takim czynnikiem może być doświadczenie „ja”, zaburzone na podstawowym, przedrefleksyjnym poziomie, które następnie prowadzić może do wielu wyższorzędowych symptomów. W niniejszym artykule dokonujemy przeglądu i analizy tych danych, jak również najbardziej wpływowych w kognitywistyce koncepcji, które określają specyficzne mechanizmy wpływające na obraz kliniczny schizofrenii oraz przyczyniają się do zaburzenia w ucieleśnionym doświadczeniu „ja”. Są to ujęcia kładące nacisk na różne, lecz komplementarne aspekty doświadczenia, takie jak schemat i obraz ciała, poczucie cielesnej własności i sprawstwa, czy hiperrefleksyjność i umniejszone samoprzywiązanie. Przedstawiona zostaje również teoria kodowania predykcyjnego, która odwołując się do zaburzenia w procesie predykcji neuronalnej, uzupełnia wcześniejsze koncepcje i spaja różnorodne funkcje poznawcze za pomocą wspólnego mechanizmu predykcyjnego. Choć znaczeniowo szerokie, „ja” okazuje się być kategorią o dużej wartości eksplanacyjnej, ujmującą we wspólnej ramie wiele symptomów obserwowanych w schizofrenii – tych występujących zarówno na niskich, neuronalnych poziomach przetwarzania informacji, jak i na poziomie fenomenologii subiektywnego doświadczenia. Takie ujęcie jawi się jako wartościowe zarówno dla celów teoretyczno-badawczych, jak i praktycznych.