ARTICLE
Skala TEMPS-A (Temperament Evaluation of Memphis, Pisa and San Diego Autoquestionnaire): ważne narzędzie do badania temperamentów afektywnych.
Więcej
Ukryj
1
Klinika Psychiatrii Dorosłych UM w Poznaniu
2
Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Data nadesłania: 02-12-2013
Data ostatniej rewizji: 18-12-2013
Data akceptacji: 18-12-2013
Data publikacji: 20-04-2014
Psychiatr Pol 2014;48(2):261-276
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Celem pracy jest opisanie skali TEMPS-A (Temperament Evaluation of Memphis, Pisa and San Diego Autoquestionnaire) skonstruowanej przez wybitnych badaczy chorób afektywnych pod kierunkiem Hagopa Akiskala, funkcjonującej w pełnej wersji od 2005 roku. Artykuł zawiera odniesienie do definicji temperamentu, spośród których wyłoniona została koncepcja temperamentu afektywnego, powiązanego z obszarem emocjonalności i rozumianego jako endofenotyp chorób afektywnych. Na podstawie obserwacji klinicznych wyłoniono początkowo 4 jego typy: hipertymiczny, depresyjny, drażliwy i cyklotymiczny, a następnie dodano typ lękowy. Pełna wersja skali zawiera 110 pozycji dotyczących pięciu typów temperamentu, które w pracy szczegółowo opisano. Skala TEMPS-A została przetłumaczona na 32 języki. Jej weryfikacji dokonano w wielu krajach, w tym także w Polsce. Skala ta jest szeroko stosowana w badaniach epidemiologicznych i klinicznych dotyczących populacji ogólnej, pacjentów z chorobami afektywnymi, oraz w innych chorobach. W chorobach afektywnych poszczególne rodzaje temperamentu wykazują m.in. związek z typem i symptomatologią choroby afektywnej oraz predyspozycją do zachowań samobójczych. W ośrodku poznańskim wykazano związek między nasileniem poszczególnych wymiarów temperamentu w skali TEMPS-A, a skutecznością profilaktycznego stosowania litu. Poszczególne typy temperamentu odgrywają też rolę w innych zaburzeniach psychicznych i chorobach somatycznych. Na zakończenie artykułu przedstawiono dotychczasowe badania dotyczące molekularno-genetycznych uwarunkowań wymiarów temperamentu mierzonych w skali TEMPS-A.