ARTICLE
Stanowisko grupy roboczej Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego na temat stosowania częściowych agonistów receptorów dopaminowych D2/D3 w leczeniu zaburzeń psychicznych
Więcej
Ukryj
1
Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, III Klinika Psychiatryczna
2
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Katedra i Klinika Psychiatrii
3
Warszawski Uniwersytet Medyczny, Wydział Nauk o Zdrowiu, Klinika Psychiatryczna
4
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Katedra Psychiatrii,
Klinika Psychiatrii Dorosłych
5
Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, Klinika Psychiatrii Sądowej
6
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Katedra i Oddział Kliniczny Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego
7
Warszawski Uniwersytet Medyczny, Klinika Psychiatrii Wieku Rozwojowego
8
Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Katedra i Klinika Psychiatrii
9
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Katedra Psychiatrii,
Zakład Zaburzeń Afektywnych
10
Warszawski Uniwersytet Medyczny, Katedra i Klinika Psychiatryczna
Data nadesłania: 27-02-2021
Data ostatniej rewizji: 24-04-2021
Data akceptacji: 24-05-2021
Data publikacji online: 31-10-2021
Data publikacji: 31-10-2021
Autor do korespondencji
Adam Wichniak
III Klinika Psychiatryczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Psychiatr Pol 2021;55(5):941-966
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Arypiprazol, kariprazyna i brekspiprazol są lekami przeciwpsychotycznymi (LPP), których główny mechanizm działania związany jest z częściowym agonizmem wobec receptorów dopaminowych D2/D3. Są one coraz szerzej wykorzystywane kliniczne, również poza zarejestrowanymi wskazaniami. Celem artykułu jest przedstawienie aktualnego stanu wiedzy na temat stosowania częściowych agonistów receptorów dopaminowych D2/D3 w leczeniu zaburzeń psychicznych. Stanowisko zostało przygotowane przez zespół ekspertów powołanych przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, składający się z osób z wieloletnim doświadczeniem w leczeniu osób z zaburzeniami psychicznymi. W ocenie uwzględniono analizę baz danych piśmiennictwa (Medline, Embase i Cochrane), oraz informacje zawarte metaanalizach tych danych i w charakterystykach produktów leczniczych. Ważną cechą częściowych agonistów receptorów dopaminowych D2/D3 jest ich zróżnicowane działanie na aktywność szlaków dopaminowych: a) blokowanie szlaków mezolimbicznych nadaktywnych w ostrej fazie schizofrenii czy w manii, b) pobudzanie szlaków mezokortykalnych z poprawą (a przynajmniej brakiem pogorszenia) funkcji poznawczych i objawów negatywnych c) brak hamowania szlaku guzowo-lejkowego skutkujący niskim ryzykiem wzrostu sekrecji prolaktyny d) brak hamowania szlaku nigrostriatalnego skutkujący niskim ryzykiem wystąpienia objawów pozapiramidowych. Selektywny profil działania oraz aktywność wewnętrzna wobec receptorów dopaminowych D2 (arypiprazol > brekspiprazol) i D3 (kariprazyna) powiązane z brakiem wyraźnych działań przeciwhistaminowych i cholinolitycznych powodują istotne klinicznie różnice jakościowe arypiprazolu, brekspiprazolu i kariprazyny w porównaniu do innych LPP II generacji przede wszystkim w zakresie bezpieczeństwa i tolerancji leczenia. Jest to powodem coraz szerszego stosowania tych leków w leczeniu schizofrenii i zaburzeń nastroju, a w przypadku arypiprazolu także zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego, zaburzeń ze spektrum autyzmu i zaburzenia tikowego.